Energiebesparing: cold cubes voor de korte golf
Bijna niemand stemt meer af op de korte golf. Maar voor Defensie is de korte golf onmisbaar. Het Rijksvastgoedbedrijf(RVB) heeft voor het nieuwe Zenderpark Zeewolde een zuinig koelsysteem ontworpen. ‘Tachtig procent minder energieverbruik.’
Korte golf was in de vorige eeuw de beste manier om contact te houden met ver weg gelegen gebieden. Of om wereldwijde radio-uitzendingen te verzorgen. Wereldomroepen maakten daarom gebruik van de korte golf, met de BBC World Service als bekendste voorbeeld. De BBC stopte er vijftien jaar geleden mee. De opkomst van internet en goede satellietverbindingen maakten de zenders overbodig. Maar dat was zeker niet het einde van de korte golf.
Koninklijke Marine
Voor Defensie is de korte golf altijd belangrijk gebleven. Met satellieten kun je weliswaar vele malen meer data versturen. Maar satellieten kunnen uitgeschakeld worden. Of een bedrijf of een land kan besluiten je de toegang tot een satellietverbinding te ontzeggen. Om die reden blijft Defensie de korte golf gebruiken. Met deze zenders kan de Koninklijke Marine bijvoorbeeld altijd contact houden met schepen waar ze zich ook bevinden. De ervaringen in Oekraïne waar de Russen satellietsignalen verstoren, hebben geleerd dat eigen onafhankelijke communicatiemiddelen voor Defensie onmisbaar zijn. De korte golf zal nog lang nodig blijven.
De zenders staan nu in Zeewolde, in het oude zendstation van Radio Nederland Wereldomroep. Defensie zat eerst in Ouddorp, aan de kust, op een natuurterrein. Maar de eigenaar van het terrein – het Zuid-Hollands Landschap – wilde de huur niet verlengen. Defensie besloot daarom in 2012 het leegstaande Wereldomroepgebouw, het terrein en de reusachtige antennes te kopen. Het Rijksvastgoedbedrijf kreeg de opdracht voor de verbouwing, de sloop van oude antennes en een slimme oplossing voor de koeling van de zenders. De locatie is dit jaar operationeel.
Cold cubes
‘Het koelen was een hele puzzel en dat maakt het tot een mooie klus’, zegt Ruud de Vries van het RVB. Hij weet veel van installatietechniek. De zenders staan in zogeheten ‘cold cubes’. Als de deur van de zenderruimte opengaat, klinkt hard gesuis. Ontspannen praten is er niet meer bij. Het geraas komt van lucht die onder hoge druk door de zenders wordt gejaagd. ‘De zenders zijn eigenlijk kachels die 70 Celsius aan warmte produceren. De gekoelde lucht die er doorheen gaat, is 20 graden.’ Recht onder de zenders is een kamer met ventilatoren die de gekoelde lucht door de zenders duwen.
Het volgende deel van de puzzel was het bedenken van een systeem dat met zo min mogelijk energie de zenders koelt. We lopen door de hal naar de volgende afgeschermde ruimte. Een metershoge wand is gevuld met een matzwart buizenstelsel met circulatiepompen en daaraan gekoppeld een reusachtig buffervat, twee koelmachines en twee warmtewisselaars. ‘Dit is het hart van het koelsysteem. Het is prachtig gedaan. De installateur heeft dit heel netjes en strak aangebracht. Ze hebben dit echt met liefde gemaakt’, zegt De Vries
Tachtig procent besparing
De koeling voor de zenders haalt het systeem voor het grootste deel uit de lucht en uit de bodem. In de winter steunt het koelsysteem vooral op de koude buitenlucht. En wanneer de temperatuur boven de 20 graden komt, schakelt het systeem over op koud water uit een ondergronds slangenstelsel.
Het rendement van het nieuwe koelsysteem is vele malen groter dan die op de oude locatie in Ouddorp. Daar moesten de koelmachines het meeste werk doen en dat kostte veel energie. De Vries: ‘Wanneer je het energieverbruik van de koelinstallatie van Ouddorp vergelijkt met die van Zeewolde is er circa 80 procent minder energieverbruik.’
Terugwinnen van energie - bijvoorbeeld om kassen of huizen te verwarmen - is niet lonend. Wel wordt het gebouw verwarmd met de energie van de zenders. En de boer die het land boven het slangenstelsel bewerkt, zal baat hebben bij de opgewarmde bodem. De Vries: ‘Aardappels houden wel van warmte.’