Installatieverantwoordelijke Defensielocaties Peter Westerkamp
Peter Westerkamp is ‘installatieverantwoordelijke’ voor Defensielocaties in een groot deel van Friesland en een klein stukje Groningen. Hij werkt voornamelijk vanaf vliegbasis Leeuwarden en houdt zich bezig met de elektrotechnische infrastructuur: van de inkoop van elektriciteit tot en met de keuze voor nieuwe ledlampen voor de start- en landingsbanen. ‘Als heel Friesland plat ligt vanwege een stroomstoring moet alles op deze vliegbasis veilig blijven functioneren.’
11.00 uur: Het veld
Op de plattegrond in zijn werkkamer net buiten de hekken wijst hij ‘het veld’ aan, zoals Westerkamp de vliegbasis noemt. Het terrein heeft een eigen rondweg: die meet 12 kilometer. Binnen de hekken bevindt zich een wereld op zich: hangaars met en zonder vliegtuigen, een simulatiecentrum, een hondenkennel, de traumahelikopter, zo’n 30 transformatorstations, 13 noodstroomaggregaten, een brandweerpost, veel materieel, een tankstation, allerhande onderwijs-, technische- en kantoorgebouwen.
Op de basis werken zo’n 750 man van de luchtmacht, 6 opzieners en monteurs en ongeveer 8 RVB’ers. Er zijn 24 uur per etmaal mensen paraat: om met een F16 de lucht in te kunnen als er sprake is van dreiging, om de traumahelikopter te bemannen, maar ook beveiligers en brandweerlieden draaien continudiensten.
11.15 uur: Powerbars en aftakkasten
We gaan op pad met de auto. Op de zitting van zijn stoel ligt nog een zekering, het enige elektrotechnische onderdeel dat de verslaggever tijdens de rondleiding direct kan thuisbrengen. Westerkamps’ werk speelt zich af rond (een kleine selectie): hoofdverdeelkasten, transformatorruimtes, in aluminium gewikkelde trafo’s, warmtewisselaars, aggregaten, powerbars en aftakkasten.
Vliegtuigen op stokken
Direct na de slagbomen rijden we de basis op, langs ‘vliegtuigen op stokken’. Toestellen die niet meer worden gebruikt: de Gloster-meteor, de Hunter, de Starfighter. Zelfs de F16, hoewel nog in gebruik, staat al in deze rij. Het blijken de enige toestellen die we te zien zullen krijgen deze middag. ‘Deze week is het avondvliegen, dat moeten de piloten en het grondpersoneel natuurlijk ook trainen. Dus alles staat overdag binnen in de hangaars. Jammer? Je mag die toestellen toch niet fotograferen’, relativeert Westerkamp de tegenvaller. ‘Parate kisten mag je alleen fotograferen vanaf de spottersbult buiten de basis.’
Spionage
De Amerikanen, leveranciers van de F35-toestellen die eind oktober naar deze basis komen, stellen veel aanvullende eisen op het gebied van veiligheid, in verband met mogelijke spionage. ‘Met mijn oude pas kwam ik overal in. Dat lukt straks niet meer. Ik mag nog geen autosleutel mee naar binnen nemen in een hangar met F35’s. Alles om te voorkomen dat er gevoelige informatie naar buiten komt.’
Extra veiligheidsmaatregelen zorgen altijd voor vertraging, zegt Westerkamp. Meer communiceren, steeds opnieuw aanmelden, het is niet anders, hij kent de striktheid van de Amerikanen op dit front. ‘We hoeven gelukkig geen winst te maken hier. We proberen de tijd zo efficiënt mogelijk te gebruiken, maar ook dat lukt niet altijd.’ Er zit bij de nieuwe simulatieruimte zelfs een vermaler in het riool, hoorde hij. ‘Zodat je langs die weg ook niets naar buiten kunt smokkelen.’
Duitse wortels
Dit vliegveld hebben we aan de Duitsers te danken, vertelt Westerkamp. Het terrein was tot de Tweede Wereldoorlog in gebruik door de KLM en was destijds weinig meer dan een hobbelig grasveld. De Duitsers namen het in beslag en legden er in 1940 serieuze startbanen aan (op een fundering van het puin van de bombardementen op Rotterdam) en bouwden hangaars. In 1945 kwam vliegbasis Leeuwarden in geallieerde handen en was het de uitvalsbasis voor bombardementen op Berlijn.
12.00 uur: Taxibaan
Westerkamp knielt bij de taxibaan-verlichting: ‘De verf gaat er een beetje af. Corrosie. Moet opnieuw geverfd, maar daar hebben we door de komst van de F35’s nu even geen tijd voor.’ Blauwe verlichting geeft aan dat het een ‘binnenweg’, een taxibaan, betreft. Nieuwe techniek heeft soms ook een nadeel: ‘De oude lampen werden warm dus sneeuw smolt meteen weg, zodat een piloot altijd de randen van de startbaan zag. Led wordt niet warm.’
Storing?
Bij elke storingsmelding komt Westerkamp direct in actie. ‘Als er iets loos is dan ga ik meteen. Ik zet niet meer zelf de schep in de grond, maar zorg dat er direct mensen aan het werk gaan. Wat is er aan de hand, hoe kan het zo snel mogelijk worden opgelost zodat de vliegtuigen ongestoord kunnen opstijgen en landen. Een jaar geleden waren er gaten in de baan geslagen door blikseminslag; zelfs dan wordt er gewoon gevlogen. Bedrijfszekerheid is het allerbelangrijkste.’
12.30 uur: Noodaggregaat
Een extern bedrijf voert de periodieke controle van het noodstroomaggregaat uit. ‘We proberen ook lokale bedrijven te betrekken bij het werk op de basis. We willen Leeuwarden en Friesland wel mee laten profiteren van de aanwezigheid van zo’n vliegbasis. Goodwill is belangrijk.’ De noodaggregaat draait om de paar maanden, om zeker te weten dat alles goed werkt. ‘Als heel Friesland plat ligt vanwege een stroomstoring moet alles op deze basis veilig blijven functioneren. De kisten hier moeten altijd veilig kunnen starten en landen.’
13.00 uur: Werkplaats
Westerkamp laat een net opgeknapte hal zien, de vliegtuigwerkplaats, zeg maar. Een enorme spiegelende witte gietvloer, helemaal leeg. Hier komen 31 oktober een aantal van de F35’s die Nederland heeft gekocht te staan, beter bekend als de Joint Strike Fighter, die de F16’s zullen vervangen. Een witte vloer in een garage, is dat nou wel slim? ‘Ja. Het moet allemaal zo licht en helder mogelijk zijn, zodat je elk draadje en elk kleurtje goed kunt onderscheiden als er monteurs aan moet werken. Er is hier straks 1000 LUX. Ledverlichting, want duurzaamheid hoort ook bij dit werk.’
Vermogen
De komst van de hypermoderne straaljagers brengt enorm veel werk met zich mee voor Westerkamp en zijn collega’s. ‘Er is veel bij gebouwd, dus dan zie je de vermogensvraag ook toenemen. De energiebehoefte van de nieuwe toestellen is ook veel groter. Dus de installatie moest voor een deel worden vernieuwd en uitgebreid.’
Van 10.000 naar 400 volt
Bij de nieuwe transformatorruimte met aluminiumwikkelingen in plaats van koper, waar 10.000 volt binnenkomt en om wordt gevormd naar 400 volt. ‘Ik vind dit mooi, ja. Helder en strak uitgevoerd. Dit moeten we regelmatig checken, want hier mogen geen schoonmakers komen natuurlijk.’
13.30 uur: Stofzuigers
Om bij de hangaars en de startbaan te komen, moeten we met de auto over een soort metalen vee-rooster (FOD-rooster) heen. ‘Om alle rommel van de wielen van je auto te halen. Die straaljagers zijn een soort stofzuigers, je moet geen kiezels ofzo op de startbaan brengen.’ Voor de zekerheid worden de banen ook schoongeveegd voor elke vliegbeweging.
13.40 uur:
Nog net op tijd, de kantine sluit bijna. Het serviesgoed draagt het logo van de luchtmacht.
Vliegende Draeck
Buiten staat De Vliegende Draeck, onderdeel van het embleem van deze vliegbasis. De vliegende draak stond al in de 16e eeuw symbool voor dieren die langs de Friese kust gezien zouden zijn, en bescherming boden aan de Friezen. De vliegende draken van deze tijd zijn natuurlijk de F16’s (en straks de F35’s).
De wapperende vlaggen laten zien uit welke landen de vliegers komen, die momenteel hun opleiding tot wapeninstructeur volgen op de basis. Ook daar zit werk in voor Westerkamp: ‘Onder de vlaggenmasten zitten lampen, die ‘s avonds aangaan. Dan hoeven de vlaggen niet gestreken te worden bij zonsondergang.’
14.30 uur: Lopende lampen
Controle van de running rabbits, zoals deze klokvormige ‘lopende lampen’ worden genoemd, die een dalende vlieger begeleiden. Een deel van de verlichting op de startbanen is nog halogeen. ‘Die gaan maar een paar maanden mee. Door de klap waarmee die vliegtuigen landen en de hitte die de lampen zelf veroorzaken, moeten ze vaak worden vervangen. Elke week maken we wel drie rondjes over de banen om de lampen te controleren. We schakelen over enige tijd over op led.’
14.45 uur: Dagpas inleveren
Op weg naar de uitgang. We leveren onze dagpassen weer in bij de mannen aan de slagboom. Nu nog van een extern beveiligingsbureau. ‘Maar als die F35’s hier eind deze maand staan, dan komen hier bewapende blauwe jongens,’ weet Westerkamp al.