Startbaanspecialisten strijken plooien glad voor F-35
Alles op en rond de startbanen in Leeuwarden is vernieuwd voor de F-35. Het moest snel. Een jaar werk is in een half jaar gebeurd, zeggen Jan de Groot en Sjaaco de Bruine van het Rijksvastgoedbedrijf. ‘Vijf asfaltcentrales werkten twee dagen alleen voor Leeuwarden.’
Het begon allemaal met vliegtuigafreminstallaties die Defensie bestelde voor F-35’s. Deze installaties zijn er voor noodlandingen of het afbreken van een start. In beide gevallen kan de piloot snel een haak laten zakken. Een kabel hangt net boven het asfalt. De haak grijpt de kabel en het toestel komt veilig tot stilstand. Voor de nieuwe F-35’s moest het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) zwaardere installaties plaatsen. Dat klinkt als een overzichtelijk project, maar er kwam uiteindelijk veel meer bij kijken.
Baan vernieuwen
Tijdens de werkzaamheden aan de afreminstallaties kunnen er natuurlijk geen vliegtuigen opstijgen en landen. Samen met Defensie is besloten om die periode te gebruiken om het asfalt te vernieuwen.
En als je toch bezig bent, kun je ook meteen de oude halogeenlampen van de vliegveldverlichting, 70 kilometer aan kabels, 10 kilometer aan betongoten en 10 kilometer aan betonplaten vervangen. Het liefst een beetje snel, want de startbanen moeten zo kort mogelijk buiten bedrijf zijn.
Sjaaco de Bruine, Jan de Groot en hun tien collega’s van de vakgroep Start- en Rolbanen van het RVB werkten er van begin tot eind aan: van de eerste plannen, het schrijven van bestekken, tot dagelijks toezicht op de uitvoering en het onderhoud na afsluiting van het project.
Tweehonderd asfaltwagens
Tijdens een rondrit over de vliegbasis krijg je pas echt een beeld van de omvang van het project. Vanaf de bouwkeet is het toch nog zo’n vier kilometer rijden naar de hoofdstartbaan, een asfaltvlakte van zo’n vijftig meter breed en ruim twee kilometer lang. ‘Toen we de baan asfalteerden werkten twee dagen lang vijf asfaltcentrales alleen voor Leeuwarden’, vertelt De Groot. ‘Noord-Holland kon op die dagen niet asfalteren omdat wij alle capaciteit van de twee Amsterdamse asfaltcentrales nodig hadden.’ Tweehonderd vrachtwagens reden af en aan. Leeuwarden had de verkeerslichten zo aangepast dat het licht op groen schoot zodra een asfaltwagen naderde. De baan zelf was het decor van een ballet van walsen.
Deklaag
De eisen voor startbanen voor straaljagers zijn al extreem hoog. ‘Maar de 100 meter voor de afreminstallatie moet het echt helemaal vlak zijn’, zegt De Bruine. ‘Als er oneffenheden zijn, kan de haak gaan dansen en het vliegtuig de kabel missen.’
Ook belangrijk is de deklaag. ‘Vervuiling op de baan is een potentieel gevaar. De kisten hebben lucht nodig en binnen zo’n tien meter zuigt de motor alles op. Als er een steentje op de baan ligt, neemt hij die mee. We gebruiken daarom speciale materialen waar niets afbrokkelt.’ Het gaat om hele kleine basaltsplit dat moet voorkomen dat de wielen van vliegtuigen wegglijden. Een Duits bedrijf is gespecialiseerd in het aanbrengen van deze steentjes. De deklaag voelt als grof schuurpapier. ‘Je autobanden slijten er heel erg hard van’, aldus De Bruine.
Acht kelders
Aan beide uiteinden van de twee startbanen zijn reminstallaties geplaatst. In totaal moesten daarvoor acht kelders gebouwd worden. Daar zie je bijna niets van, alleen een betonnen afgeschuinde bovenkant die maar net boven de baan uitkomt. De Bruine: ‘Boven het maaiveld mag er niets aanwezig zijn waar een vliegtuig, als die in de berm geraakt, tegenaan kan botsen. Alles is zo ingericht dat er geen beperking is voor het vliegtuig. Alles wat je tegenkomt boven het maaiveld - hekjes en lampen - moet afbreken.’
De installatie heeft een stevige verankering. De ondergrondse betonnen doos rust op 20 meter lange palen. ‘De krachten die erop komen zijn enorm’, zegt De Groot. ‘Je moet je voorstellen dat in een noodgeval een F-35 die 100 tot 200 kilometer per uur gaat, moet worden afgeremd.’
Brede band
Aan de zijkant steekt een brede band uit het beton. De kabel die op de baan ligt, zit vast aan deze banden. ‘Als een vliegtuig de kabel pakt, registeren de computers het gewicht en de snelheid’, zegt De Groot. ‘De installaties aan beide kanten van de baan zijn met glasvezel met elkaar verbonden en in een fractie van een seconde wordt het passende remprotocol berekend. Het werkt als een soort ABS-systeem en het vliegtuig wordt veilig tot stilstand gebracht.’ De bouw van de kelders en het plaatsen van de installaties ging onder toeziend oog van de Amerikaanse leverancier. ‘Dit bedrijf moet het systeem namelijk certificeren.’
Het werk in Leeuwarden zit er eind augustus op. Alleen nog enkele testen en dan gaan De Groot, De Bruine en hun collega’s door naar alweer de volgende vervanging van een vliegtuigafreminstallatie. Deze keer van de hoofdbaan op vliegbasis Volkel. De Groot: ‘Wij dragen bij aan de vliegveiligheid van de Nederlandse luchtmacht. Dat is onze missie.’