‘Circulair bouwen en verbouwen moet de norm worden’

Nieuwsbericht | 05-09-2023 | 09:00

Voor Rijkswaterstaat (RWS) huurde het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) vorig jaar vijf verdiepingen in de Maastoren in Rotterdam. Maar de dertiende tot en met de zeventiende verdieping was niet meteen geschikt voor gebruik. ‘De gangen waren donker en smal. Dat sluit niet meer aan bij de wensen en eisen die we tegenwoordig aan een rijkskantoor stellen’, zegt RVB-architect Maartje Kool die het ontwerp voor de renovatie maakte. ‘Niet alleen de indeling hebben we veranderd. De herinrichting van de vijf verdiepingen is ook circulair uitgevoerd.’

Circulaire mindset

Hoe kan je circulair herinrichten? ‘De eis die we hebben gesteld is dat het inbouwpakket - de binnenwanden en de plafondplaten - moest worden hergebruikt. De zestiende verdieping is als donorverdieping gebruikt’, zegt projectmanager Samira el Mokaddem van het RVB. Wanden en plafondplaten van de 16e werden gebruikt voor andere verdiepingen en de 16e werd vervolgens gevuld met hergebruikte wanden uit andere gebouwen. ‘Normaal gooien aannemers bij een renovatie bijna alles weg. Voor de eerste keer is een renovatie gegund op circulariteit. We hebben de markt gevraagd: Welk percentage hergebruikte of biobased binnenwanden en plafondplaten kunnen jullie leveren voor de 16e verdieping?’ Hoe hoger het percentage circulaire of biobased materialen, hoe hoger een aannemer scoorde op het gunningscriterium. Zo kreeg de aannemer een stimulans om circulair te werken.

‘Dat vergt wel een andere mindset’, zegt Kool. ‘We kwamen bijvoorbeeld plafondplaten tekort. Daarom hebben we plafondplaten met een klein defect niet afgekeurd.  Door bijvoorbeeld een afdekplaatje te gebruiken over een gat voor een lamp, konden we de plafondplaten toch hergebruiken’. De andere manier van werken bleek voor iedereen wennen. Voor de werknemers van de aannemer betekende het circulair verbouwen dat ze materialen moesten scheiden en bewaren. En doordat de opslagruimte minimaal was, was het puzzelen en sjouwen. ‘Alles weggooien en met lege ruimtes aan de slag is natuurlijk makkelijker.’

Dialoog met Hegeman

El Mokaddem roemt de samenwerking met Hegeman Bouw & Infra B.V., het bedrijf dat de renovatie heeft uitgevoerd. ‘We zijn trots op dit project en de aannemer heeft goed werk geleverd. Hegeman is de dialoog met ons aangegaan, het is een aannemer die met ons meedenkt. Van de 500 m² restpartij akoestische wanden hebben we 350 m² kunnen hergebruiken in de nieuwe indeling. Daarnaast heeft de aannemer veel moeite gedaan om bestaande installatieonderdelen die nog goed waren, opnieuw in te zetten.’ Voor de deuren en kozijnen is sloophout gebruikt. En glazen wanden komen uit een theater in Leusden. ‘Hegeman is er onder andere dankzij deze vondsten in geslaagd om de zestiende verdieping met 95 procent circulaire materialen te herinrichten.’

‘Bij al het materiaal hebben we gekeken: kunnen we het nog ergens inzetten?’, zegt RVB-architect Kool. ‘De rugleuningen van de oude zitjes bijvoorbeeld hebben we toegepast als geluiddempende wandpanelen in de belcellen.’ Rijkswaterstaat dacht ook actief mee. Zo zijn uit oude bureaubladen ronde tafels gezaagd voor de pantry’s. Het oude tapijt – ‘vastgelijmd en in slechte staat’- zorgde nog voor enige hoofdbrekens. Het komt uiteindelijk toch nog van pas voor Rijkswaterstaat, het wordt deels ingezet als materiaal voor de wegenbouw.

Circulair ontwerpen

En het werk van Rijkswaterstaat komt weer terug in het ontwerp.  ‘Elke verdieping heeft zijn eigen kleurenpallet, waarin we ook de kleuren van de materialen van RWS hebben verwerkt. Het zijn referenties naar beton, asfalt en staal. We hebben veel kleur gebruikt om levendigheid te introduceren, want de oorspronkelijke inrichting was heel sober en donker met veel grijze en witte wanden en een zwarte vloer. De indeling is nu een stuk opener doordat we ook wanden hebben weggehaald. Nu kun je het fantastische uitzicht ervaren. RWS-medewerkers kunnen precies zien waar ze aan werken. Je kunt hier alle grote bruggen van Rotterdam zien, de Hef, de Erasmusbrug en de Willemsbrug.’

El Mokaddem is trots op het resultaat: ‘We streven naar een circulaire vastgoedportefeuille in 2050. Dit project laat zien wat er mogelijk is bij circulair verbouwen en dat de markt tot meer in staat is dan wij soms denken. Daar zouden we meer gebruik van moeten maken. We moeten van circulair bouwen en verbouwen de norm maken.’