Geen pindakaaspotten, maar dubbelglas

Sommige apparatuur in de fabriek van Jargo Glas lijkt bedoeld voor een ruimtemissie naar Mars. Vandaag staat de productie van het secundair glas voor in het Nationaal Archief op de planning. ‘Wij hebben de opdracht gekregen van het RVB om zes dubbele ruiten aan te leveren’, zegt eigenaar Jor Zacharias tijdens de rondleiding aan Snoek. ‘Het vensterglas dat we hergebruiken voor in het Nationaal Archief, hebben we geoogst uit een verzorgingstehuis hier een paar kilometer verderop.’

‘Kijk’, zegt Snoek die naar een werkbank toeloopt. ‘Hier zie je goed de verschillende lagen en de constructie van isolatieglas.’ Met zwarte kit zitten de twee ruiten van dubbelglas vast aan een aluminium kader, ook wel spacer genoemd. De spacer is een spouw van vijftien millimeter. Snoek: ‘De tussenruimte levert een belangrijke bijdrage aan het verbeteren van de isolatie van een gebouw. Als het koud is, verliest het gebouw minder warmte en als het warm is, verliest het gebouw minder koelte. Daardoor verbruik je veel minder energie.’

De eerste stap in het hergebruik is om de originele ruiten van de spacer los te halen. ‘De truc is om de spacer in het midden door te zagen. Maar kit is plakkerig en blijft daardoor aan de zijkanten van de ramen kleven. Het verwijderen brengt risico’s op schade aan het glas met zich mee waardoor het materiaal niet meer geschikt is voor hergebruik. Snoek heeft tijdens een workshop zelf ervaren hoe moeilijk het hergebruik is. ‘We haalden de spacer met een haakse slijper door en het materiaal aan de binnenkant van de spacer vloog overal naartoe.’ Met vier personen was Snoek de hele dag bezig één kleine ruit uit elkaar te halen, schoon te maken en opnieuw in elkaar te zetten. ‘De vraag is dus: hoe haal je op een makkelijke en snelle manier het dubbelglas uiteen? Als oplossing snijden we dunne stroken langs de randen af. De ruit wordt dan kleiner, maar de randen met kitresten zijn wel weg.’ Zo is het raam zuiver en bruikbaar in gebouwen. Zacharias: ‘We hebben ook machines die dit proces automatisch uitvoeren. Daardoor gaat het hergebruiken van glas veel sneller en is het commercieel aantrekkelijker.’

Zodra de glasplaten van de originele spacer zijn losgehaald, kan het op maat snijden beginnen. Op een grote snijdtafel liggen de enkele ruiten van het verzorgingstehuis klaar. Zacharias: ‘De robotarm is afgestemd om de glasplaten precies 55 bij 164 centimeter te snijden.’ Dat is de benodigde maat voor in de gevel van het Nationaal Archief. Ook de randen met overgebleven kistresten worden afgesneden. ‘Waar je dan mee zit is dat je telkens een klein randje overhoudt’, geeft Zacharias aan. ‘Het is eigenlijk zoals cadeaupapier waarbij je na het knippen een strook aan de zijkant van het pakpapier overhoudt. Dat strookje is zo smal dat je het nooit gaat gebruiken en dus weggooit.’ Zo worden de hergebruikte ramen op lange termijn steeds kleiner en minder bruikbaar voor in panden die grotere ramen nodig hebben.

Ruiten moeten zuiver zijn. Daarom is het circulaire glas na het opsnijden toe aan een fikse schoonmaakbeurt. Heel voorzichtig brengen medewerkers de enkele ruiten naar een grote machine aan de zijkant van de fabriekshal. De ruiten rollen er een voor een doorheen waarna met de hand de laatste vieze plekjes van het glas worden gehaald.

Terwijl nieuwe spacers met zwarte kit tussen de ruiten worden geplaatst, bespreken Zacharias en Snoek de praktische lessen die het onderzoek van de HvA aan het licht hebben gebracht. Zacharias: ‘Waar je mee zit, is dat de oogst niet zo groot is. Daardoor is het niet mogelijk om de totale vraag naar glas te voorzien van hergebruikt glas.’ Volgens Snoek is er een wereld te winnen in het verbeteren van registratie van materialen. ‘Afstemming van sloop en nieuwbouw gaat vaak mis. Daardoor weten organisaties niet van elkaar wanneer iemand hergebruikt glas nodig heeft en wie dat dan heeft. En wanneer je glas hebt geoogst, moet je dat wel ergens in een magazijn opslaan.’ (Ruit op de afbeelding is niet bestemd voor het Nationaal Archief)

Het is een mooie innovatie van Jargo Glas: hergebruik van glas bespaart veel materialen en reduceert vervuilende uitstoot. Maar het uit elkaar halen van isolatieglas en het op dezelfde manier weer in elkaar zetten, is niet optimaal. Volgens Snoek is er een uitweg: ‘Vacuümglas is een goed alternatief voor standaard isolatieglas. Door het ontbreken van de kitafdichting, gaat dit type bijna drie keer langer mee dan normaal isolatieglas.’ Daarnaast ziet Snoek veel kansen in het opwaarderen van bestaande ruiten. ‘Waar we uiteindelijk naartoe willen is dat we glas dat het einde van de levensduur heeft bereikt, tijdens een renovatie van een pand op de bouwplaats opwaarderen’, zegt Snoek. ‘Nederland is deze hoogwaardige techniek er nog niet. Maar het gebeurt al wel in de VS. Bij een renovatie aan het Empire State Building in New York City hebben ze ter plekke de ruiten opgewaardeerd en teruggeplaatst.’