Markt en Rijksvastgoedbedrijf pionieren met stikstofarm bouwen
De missie is geslaagd: een zorgcentrum voor gedetineerden dat voldoet aan de veiligheidseisen én een stikstofuitstoot onder de norm op de bouwplaats. De tijdelijke zorginstelling op het terrein van de penitentiaire inrichting Haaglanden in Scheveningen is op 8 mei opgeleverd.
Weelderig groen alom. Het zorgcentrum voor gedetineerden ligt op steenworp afstand van het Natura 2000-gebied Meijendel & Berkheide dat de status heeft van “beschermd natuurmonument”. Het Rijksvastgoedbedrijf heeft er bewust voor gekozen om hier stikstofarm te bouwen, hoewel dat toen niet vereist was.
Elektrische rupskraan
Om de stikstofuitstoot tijdens de bouw tot een minimum te beperken is vooral gekeken naar het proces óp de bouwplaats. Zo is bijvoorbeeld afgewogen welke (bouw)materialen nodig zijn en is berekend hoeveel transport er op de bouwplaats zou zijn. ‘Hier is het ontwerp van de zorginstelling op aangepast. Ook is besloten modulair op de bouwplaats te bouwen’, aldus directeur Martijn van aannemer Du Prie. Zij zijn verantwoordelijk voor het ontwerp van de installaties en de bouw van de tijdelijke zorginstelling.
Voor het modulair bouwen op de bouwplaats moest de maximale grootte van een unit vooraf worden berekend, om de units met bouwkranen op de bouwplaats te kunnen plaatsen. Martijn: ‘De bouwplaats was klein, waardoor we niet alle soorten bouwkranen konden gebruiken. We kozen een elektrische rupskraan die de zwaarste elementen kan tillen. Ook heeft deze kraan het voordeel dat hij bij de verste hoeken kan komen.’
In de praktijk waren er aardig wat uitdagingen te tackelen voor een minimale stikstofneerslag tijdens de bouw. Uitgangspunt was dat alles op de bouwplaats elektrisch was, maar dat kon niet altijd. Martijn: ‘De elektrische rupskraan ging een keer stuk. Om die te repareren moesten we een dieselkraan gebruiken. En voor het cement storten van de dekvloer was een dieselpomp – met filters – nodig. Dat zijn onverwachte zaken tijdens het bouwproject, die invloed hebben op de totale stikstofuitstoot.
Uitstoot monitoren
Het zorgcentrum is opgebouwd uit circulaire bouwpakketten, ontworpen door architectenbureau cepezed. Architect en partner cepezed, Ronald: ‘Onze expertise is lichtgewicht bouwen met minder grondstoffen. Het is een 2-laags gebouw geworden, bestaande uit beton én hout: stevig genoeg om ontsnappingen tegen te gaan. De betonnen binnenwanden en vloeren zijn vooraf in een werkplaats en fabriek gemaakt. Ronald: We zijn met de hele bouwketen aan de slag gegaan, van inkoper en installateur tot logistiek adviseur, om het ontwerpplan te maken. Waar je dan tegenaan loopt is regelgeving. Want hoe meet je emissieloos bouwen?’
Voor Du Prie betekende dat denken in oplossingen. Zo hingen ze op de bouwplaats camera’s die de kentekens van het bouwverkeer scanden, om gegevens van de motoren op te halen. ‘We gebruikten vrachtwagens met Euro 6-motoren, de schoonste vrachtwagen waar je nu mee op pad mag’, aldus Martijn. In combinatie met de gemeten gereden kilometers van de voertuigen was de stikstofuitstoot goed te monitoren. Voor een beperkte stikstofuitstoot van het transport van personeel en leveranciers vanaf Madurodam naar de bouwplaats zijn elektrische pendelbussen ingezet.
Overigens was alleen de stikstofuitstoot óp de bouwplaats leidend voor berekening van de totale stikstofuitstoot van het bouwproject, niet het transport van en naar de bouwplaats. Martijn: 'We zitten onder de norm.'
Complex
Martijn: ‘In het materiaalgebruik moesten we ook rekening houden met de veiligheidseisen, zoals brandwerende materialen en vluchtpreventie. Daarnaast soms andere dan standaard materialen toepassen. En ook nog voldoen aan het comfort van cliënten van het zorgcentrum. Dat maakt het complex.' Ronald vult aan: 'En bouwen terwijl de penitentiaire inrichting in gebruik is, heeft ook veel impact op het bouwproces. Wat het stikstofarm bouwen betreft, dat is pionieren. Dingen anders doen dan standaard. Dat biedt ook kansen. We blijven ons zo ontwikkelen in circulair en slimmer bouwen; dat stimuleert ons.'
Pionieren met het Rijksvastgoedbedrijf
De oproep van Cepezed aan beleidsmakers is: 'Geef ontwerpers en bouwers de ruimte om met creatieve oplossingen te komen.' Het architectenbureau spoort daarnaast de markt aan stikstofarm te bouwen. 'Doe het gewoon. En accepteer dat niet alles perfect gaat. Het pionieren doe je samen met het Rijksvastgoedbedrijf. Samen rekening houden met onvoorziene zaken en de balans vinden in gedeelde risico's. Leren van elkaar.'
De tijdelijke zorginstelling is ongeveer 15 jaar bruikbaar. Martijn: 'Mooi is dat het gebouw ook nog elders functioneel kan zijn in de toekomst, omdat het circulair is.'
