Warmte oogsten op dak ministeries
Zonnepanelen wekken doorgaans alleen stroom op. Maar er zijn ook panelen die elektriciteit en warmte kunnen leveren. Het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) gaat samen met EnergieRijk Den Haag 700 van deze panelen plaatsen op het dak van een rijksmonument.
Aan de Bezuidenhoutseweg 73 in Den Haag staat een enorm kantoor uit de jaren vijftig, een rijksmonument waar twee ministeries onderdak vinden. Het is geen gemakkelijke klus, maar ook een monument ontsnapt niet aan verduurzaming. Een groot voordeel van de Bezuidenhoutseweg 73 is dat er al eerder een warmte- en koudeopslag (WKO) is aangelegd. En juist dat systeem biedt kansen om nog meer energie te besparen, zegt projectleider Iwan van der Wijk van het RVB.
Thermische zonnepanelen
WKO houdt in dat je overtollige warmte met een buizenstelsel tientallen meters onder de grond opslaat. Wanneer je de verwarming hoger zet, pomp je het warme water weer op. Doorgaans hebben monumenten geen WKO omdat de aanleg in een bestaand gebouw erg kostbaar is.
In dit monument is er dus wel een WKO. Van der Wijk en zijn team bedachten het plan om zogeheten thermische zonnepanelen op het dak te leggen en die te koppelen aan de WKO. Deze panelen wekken, net als gewone zonnepanelen, elektriciteit op. Maar het grootste energievoordeel schuilt in een leidingenstelsel – vergelijkbaar met een radiator - dat ook in elk paneel is ingebouwd.
‘Warmte vervoeren is lastig’
Het water in al die radiatoren neemt de omgevingswarmte op en die kun je via de WKO vervolgens in de bodem opslaan. ‘Daarom hebben we voor 700 thermische panelen gekozen. Elektriciteit kun je ook op andere plekken duurzaam opwekken en heel gemakkelijk via het net vervoeren. Maar warmte vervoeren is veel lastiger. Als je die lokaal duurzaam zou kunnen opwekken, is dat heel voordelig. Zeker als je bedenkt dat de verwarming veruit het grootste deel van het energieverbruik van een pand is.’ Dat blijkt ook uit de verwachte jaarlijkse besparing. De verwarmingskosten zullen dalen met 210.000 euro. En de elektriciteitsrekening zal 90.000 euro lager uitvallen. Uit de business case blijkt dat de investeringen door de hoge gasprijzen waarschijnlijk al na elf jaar zijn terugverdiend.
‘Natuurlijk moment’
De plaatsing van de panelen valt samen met wat ‘een natuurlijk moment’ in het onderhoud wordt genoemd. Het pand komt hoe dan ook in de steigers te staan om de dakbedekking en de valbeveiliging te vernieuwen. In één moeite door kunnen dan de panelen op het dak gelegd worden. Dat is bij een monument overigens gemakkelijker gezegd dan gedaan. ‘We hebben een lang vooronderzoek gehad’, zegt Van der Wijk. ‘Het is natuurlijk ook niet niks: een heel nieuw systeem dat niet eerder op deze schaal door het RVB is toegepast. En het gaat over een rijksmonument. Dat maakt het project complex. We hebben een jaar met de welstandscommissie van de gemeente Den Haag overlegd. Dat kostte veel tijd en moeite, maar het plan is er wel beter door geworden. Je kunt wel zeggen: panelen kunnen niet op een monument. Maar als je het niet probeert, weet je het niet.’
Welstandscommissie over zonnepanelen
Het eerste ontwerp kwam niet door de welstandscommissie. Dat kwam onder andere door de bliksemafleiding. Panelen mogen om veiligheidsredenen niet over de bliksemafleiding gelegd worden. Daardoor ontstonden er her en der gaten in het veld van panelen. Niet mooi, oordeelde de welstandscommissie. De oplossing is om de bliksemafleiding onderdeel te maken van het frame waar de panelen op rusten. ‘We gaan een frame op het dak bouwen. De bliksemafleiding loopt nu volledig via het frame waar de zonnepanelen op bevestigd zitten. En het zal gerust wel al een keer gedaan zijn maar nog niet op deze schaal. Het is nu perfect symmetrisch. En zonder gaten.’
Esthetiek
De vraag die blijft, is of moderne panelen überhaupt op een monument moeten liggen. ‘Dat je die zonnepanelen ziet is niet erg’, zegt Van der Wijk. ‘We moeten mee met de tijdsgeest. Duurzaamheid hoort tegenwoordig gewoon bij het pakket waar je aan moet voldoen. En we proberen het geheel zoveel mogelijk op de dakbedekking te laten lijken. Dus als je op een slimme manier omgaat met materiaalgebruik en het type paneel kun je prima aansluiten op de esthetiek van het bestaande gebouw.’
Meer informatie:
EnergieRijk Den Haag is een samenwerking van de gemeente Den Haag, de provincie Zuid-Holland, het RVB en een aantal private partijen om overheidsgebouwen in het centrum en in het World Forum-gebied duurzaam van energie te voorzien. In dit project dat in 2026 naar verwachting is afgerond gaat het over duurzame energie voor de ministeries van Economische Zaken, Klimaat en Groene Groei en Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur.
Bekijk de video over het zonnepanelenproject.