Ministerietoren: Paris Proof en met pocketpark
Het zal aan de buitenkant niet te zien zijn, maar de nieuwe kantoortoren (76 meter) voor het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) zal vooral uit biobased materialen (bijvoorbeeld hout) bestaan. ‘We willen een zo laag mogelijke milieu-impact.’
Beton en staal zijn perfecte materialen om hoge kantoren mee te bouwen. Maar ze hebben één groot nadeel: ze veroorzaken veel CO2-uitstoot. Het ontwerpteam van het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) voor het rijkskantoor aan de Juliana van Stolberglaan in het Haagse Beatrixkwartier pakt het anders aan.
Hybride constructie
‘Voor ons is het van groot belang dat we voldoen aan Paris Proof’, zegt RVB-architect Paul van der Vlis. Hij doelt op de internationale klimaatafspraken. Concreet betekenen die afspraken voor het RVB dat nieuwe gebouwen in het gebruik energieneutraal zijn. En tijdens de bouw moet het RVB de CO2-uitstoot zoveel mogelijk terugdringen. ‘We willen een zo laag mogelijke milieu-impact. We gaan voor de kantoortoren voor het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap uit van een hybride constructie van hout en beton. Het streven is zoveel mogelijk hout met inachtneming van alle wettelijke eisen en veiligheidsaspecten.’ Er is veel ruimte voor innovaties van marktpartijen, benadrukt Van der Vlis. ‘We gaan het samen met de markt in twee fasen aanpakken.’ Een tweefasen-aanpak houdt in dat het ontwerp en de prijs na de aanbesteding in samenspraak tot stand komen.
Minder glas
‘Waar we bij dit gebouw vooral naar kijken is hoe we de vier doelstellingen uit onze Routekaart verduurzamen – circulair en biobased, klimaatadaptief, natuurinclusief, en energiezuinig en hernieuwbaar - kunnen integreren in het ontwerp’, zegt Van der Vlis. De duurzame werkwijze zie je in het uiterlijk van de toren. ‘Hedendaagse kantoren bijvoorbeeld zijn vaak hele vlakke, gladde gebouwen met veel glas. Wij hebben gezegd dat we maximaal 50 procent glas willen toepassen in de gevel. Productie van glas vreet namelijk energie. En wat we ook willen, is dat het gebouw reliëf heeft. Dat er dieptewerking is.’
‘Vriendelijker beeld’
Die keus voor dieptewerking komt uit het beeldkwaliteitsdocument (BKD) dat door de gemeente Den Haag voor deze locatie is opgesteld. ‘In het BKD staat dat er een sterke horizontale belijning moet komen. En ook dat een wat zachtere, wat meer duurzame architectuur wordt geïntroduceerd in het Beatrixkwartier.’
Van der Vlis en zijn team hebben gekozen voor een rastervorm met ramen die net wat dieper liggen. Hierdoor krijg je door de dag heen wisselende schaduwen op de gevel. Dat levert volgens Van der Vlis ‘een vriendelijker beeld’ op dan de ongenaakbare glaswanden. En dit ontwerp laat zich ook goed combineren met een andere doelstelling uit de Routekaart: het opwekken van energie voor de toren.
Met minder glas in de gevel blijft er veel ruimte over voor zonnepanelen. ‘Tegenwoordig zijn er zonnepanelen die een architectonische kwaliteit hebben. Dus die er niet meer uitzien als een PV-paneel, maar gewoon in kleur gemaakt kunnen worden.’
Klimaatadaptief en natuurinclusief
En het dak van de parkeergarage wordt een klein park. ‘Een pocketpark’, aldus Van der Vlis. Fijn voor de mensen die wonen of werken in het Beatrixkwartier. ‘Maar een park draagt ook bij aan biodiversiteit en klimaatadaptatie. Veel steden zijn enorm versteend. Het RVB wil ervoor zorgen dat er meer groen in de stad komt. We maken ook een waterbuffer. Door klimaatverandering zijn er meer immense plensbuien. Met een buffer kun je gedoseerd water afvoeren waardoor je het rioolsysteem ontlast.’
Onderwijs, Cultuur en Wetenschap
Het groene kantoor wordt een aantrekkelijke werkplek voor de ambtenaren van OCW en twee andere overheidsorganisaties. Naast duurzaamheid zijn in het ontwerp toegankelijkheid en een open karakter belangrijke waarden voor het ministerie. Van der Vlis: ‘Toegankelijkheid betekent dat iedereen zich welkom voelt. Dat het gebouw voor iedereen, ongeacht fysieke of mentale mogelijkheden, eenvoudig kan worden gebruikt en dat de ruimtes en gebieden functioneel en comfortabel zijn voor alle gebruikers.’
En het open karakter zal zichtbaar zijn voor iedereen die langs de toren loopt. ‘De plint (straatniveau, red.) is weliswaar onderdeel van het rijkskantoor, maar tegelijkertijd publiek toegankelijk. Er komen multifunctionele ruimtes waar je lezingen, workshops en presentaties kunt geven. En de stedelijke laag - verdieping 2 tot en met 5 - kraagt iets uit ten opzichte van de plint. Dat zorgt voor een prettige en beschutte ervaring. Ik denk dat die uitstraling goed past bij OCW.’
Meer informatie
Meer informatie over de aanbesteding en de plannen voor de Juliana van Stolberglaan op TenderNed.