‘Hoe zet je een monumentaal icoon in de markt?’

Gren Molenkamp, Operationeel Directeur Ontwikkeling bij HBB Groep, was nauw betrokken bij de aankoop van de Koepelgevangenis in 2017. En is dat nu nog steeds, tijdens de laatste fase van het herbestemmingsproject.

Waarom de Koepelgevangenis?

‘Het is een icoon voor de stad en HBB Groep heeft een sterke band met Haarlem. Ik ben zelf opgegroeid in Haarlem en als klein jochie reed ik al, achter op de fiets bij m’n moeder, langs de Koepel. Deze plek had iets spannends, iets mysterieus. Later ging ik als projectontwikkelaar werken bij HBB Groep, een familiebedrijf gevestigd in Heemstede dat al 90 jaar ontwikkelt en bouwt in deze regio. Haarlem mooier maken voor haar inwoners én lekker wroeten op de vierkante meter, daar zijn we goed in. Dus toen we hoorden dat het RVB de Koepel in de markt zou zetten en er marktconsultaties kwamen, hebben wij geen seconde getwijfeld en ons aangemeld.’

Hoe ging dat in zijn werk?

‘Op de achtergrond hadden het RVB en de gemeente Haarlem al de nodige gesprekken gevoerd en een Nota van ambitie en eisen opgesteld om daarmee de markt te verkennen. Geïnteresseerde partijen en omwonenden konden daarop reageren en meedenken. Eén van de discussies ging over hoe je zo’n monumentaal icoon in de markt zet. De invulling werd vrij gelaten en wij waren bang dat verkoop aan de hoogste bieder niet het beste resultaat voor Haarlem zou opleveren. Deze plek heeft zo veel te vertellen! Daar moet je iets bijzonders mee doen en geen afgesloten appartementencomplex van maken ofzo.’

Wat hadden jullie dan in gedachten?

‘Dat was een lang en organisch proces, maar vanaf dag 1 hadden wij het idee; dit kunnen wij niet alleen. Voor dit project is stichting Panopticon opgericht, met daarin vele betrokken experts en ondernemers uit de regio, die de Koepel wilden openstellen voor alle Haarlemmers. En Haarlem heeft veel, maar wat heeft de stad niet? Studenten! Dat resulteerde uiteindelijk in een overtuigend en radicaal plan om academisch onderwijs in Haarlem te vestigen. Een campus met horeca, een bioscoop, werkruimtes, boetiekhotel (luxueus en eigenzinnig hotel, red.), studentenhuisvesting en sociale woningbouw. En we konden de taxatiewaarde, de vraagprijs voor de Koepel, betalen.

We zijn met ons plan naar de gemeente gestapt en hebben ervoor gepleit om de Koepel niet te verkopen aan de hoogste bieder maar met ons in zee te gaan. Het college van B&W en het RVB reageerden positief maar de gemeenteraad was verdeeld. De kwaliteit van ons plan zag men wel in, maar sloten we daarmee andere relevante plannen niet uit? Wat hielp was dat we diverse Haarlemse instellingen en de buurt aan onze zijde hadden. Die stonden uiteindelijk met spandoeken voor het stadhuis, heel bijzonder. Lang verhaal kort: uiteindelijk kon de gemeente gebruik maken van het toenmalige voorkeursrecht en daarmee de Koepel doorverkopen aan stichting Panopticon.’

Waren de eisen hetzelfde gebleven?

‘Jazeker, de Nota van ambitie en eisen was een belangrijke voorwaarde bij de aankoop van de Koepel. Hoe laat je een complexe ontwikkellocatie goed landen in de binnenstad en hoe waarborg je de cultuurhistorische kwaliteiten van een rijksmonument? In nauw overleg met de afdeling Erfgoed van de gemeente Haarlem en de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed bleek er meer te kunnen dan we dachten. Het is in ieder geval belangrijk dat je de verschillende tijdlagen, die aantonen hoe het ooit was, nog kunt ervaren. Daarnaast zijn wij nog een stapje verder gegaan door meer sociale woningbouw te bouwen dan vereist. Nu worden er ongeveer 250 studentenstudio’s en 100 sociale woningen gerealiseerd.’

Hoe was de samenwerking met het RVB?

‘Het RVB stond voor ons nogal op afstand in dit proces maar de marktconsultaties en de bezichtigingen waren erg nuttig. De stukken die we ontvingen, waren compleet met bodemonderzoeken, bouwhistorische onderzoeken, asbestrapporten, enzovoort. Je ziet vaak dat bij aanbestedingen alle risico’s bij de marktpartijen worden neergelegd, maar dat heeft de RVB hier niet gedaan. En natuurlijk zijn wij blij dat we de kans hebben gekregen om ons plan werkelijkheid te laten worden. Zelf ga ik hier ook geregeld naar de bios en elke keer als ik de trap afloop naar de bioscoopzalen, geeft dat een lekker gevoel.’