Nieuwe zittingszaal PI Vught: minder transport vluchtgevaarlijke verdachten
Vluchtgevaarlijke verdachten vervoeren naar de rechtbank is niet zonder risico. Dreiging vanuit georganiseerde misdaad ligt op de loer, zoals aanvallen op transportkonvooien of ontsnappingspogingen. Met de nieuwe zittingszaal in Penitentiaire Inrichting (PI) Vught is dat grotendeels verleden tijd.
Voorheen konden verdachten uit de Extra Beveiligde Inrichting (EBI) in PI Vught alleen onder streng bewaakt transport naar Extra Beveiligde Zittingslocaties (EBZ) zoals de Bunker in Amsterdam Osdorp of het Justitieel Complex Schiphol (JCS) vervoerd worden om bij hun zitting aanwezig te zijn. Dit vergt veel capaciteit van de politie en veiligheidsdiensten en is een kostbare operatie.
Waarom deze zittingszaal?
Het vervoer van vluchtgevaarlijke verdachten over snelwegen en door woonwijken is niet alleen een kwetsbaar moment in de beveiliging, maar veroorzaakt ook maatschappelijke onrust. Een motie in de Tweede Kamer leidde tot onderzoek naar een zittingsruimte binnen de gevangenismuren van PI Vught.
Aanvankelijk was de intentie alleen een verhoorruimte te realiseren, maar op aandringen van de Kamer werd besloten tot de bouw van een volwaardige zittingszaal. Een oud pand binnen de PI maakte plaats voor een nieuw en ruimer gebouw dat binnen een jaar werd opgeleverd. Deze snelle oplevering is mede te danken aan de intensieve samenwerking van het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) met de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) en de Raad voor de rechtspraak (Rvdr).
Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid Ingrid Coenradie opende samen met voorzitter van de Rvdr Henk Naves de zittingszaal officieel op 28 maart. De nieuwe zittingslocatie maakt de rechtspraak veiliger en efficiënter door vluchtgevaarlijke verdachten dicht bij hun detentieplek te kunnen berechten. En een daling in het aantal transportbewegingen zorgt voor minder overlast voor omwonenden.
Veilig en openbaar
In de zaal is plek voor twee officieren van justitie, vier rechters en twee griffiers. Er is dus plaats voor één extra rechter omdat de zaken die hier behandeld worden lang kunnen duren.
De zaal biedt plaats aan drie verdachten met hun advocaten en heeft moderne audiovisuele technologie die het mogelijk maakt om ook verdachten op afstand via videoverbinding te laten deelnemen. Verdachten in andere PI’s kunnen zo worden verhoord zonder fysiek transport.
Rechters en officieren van justitie hebben een gemeenschappelijke ingang; net als advocaten en de pers. Verdachten worden via een beveiligde route aangevoerd door een team van DJI. Het RVB heeft bij elke ingang moderne scanapparatuur geplaatst en er is een geavanceerd camerabewakingssysteem geïnstalleerd. Het gebouw is erg veilig; de muren en deuren zijn kogelwerend en bieden veel weerstand bij aanvallen van buitenaf. Daarnaast is de nieuwe zittingszaal zo ontworpen dat er weinig geluidsoverlast is en de ruimte goed klinkt.
De openbaarheid van de rechtsgang wordt gewaarborgd door aanwezige persfaciliteiten. Acht journalisten kunnen zittingen bijwonen, en een audiovisuele installatie maakt het mogelijk om de zaak live te volgen vanuit een andere rechtbank. Meestal de rechtbank waar de zaak officieel loopt. Verder is het mogelijk om publiek in een rechtbank elders in het land via een live videoverbinding mee te laten kijken.
Duurzaam
Het RVB heeft een groen retentiedak gerealiseerd: een dak met planten waarmee regenwater wordt opgevangen en langzaam wordt afgevoerd. Dit voorkomt niet alleen wateroverlast, maar zorgt ook voor verkoeling in de zomer. Daarnaast zijn er zonnepanelen aangebracht en de energievoorziening van het pand is volledig vrij van aardgas. Binnen de mogelijkheden die er waren heeft het RVB zich maximaal ingespannen om de zittingszaal zo duurzaam mogelijk te realiseren.
Een nieuwe standaard?
De zittingszaal in PI Vught vergroot de veiligheid en verlicht de belasting van politie en justitie. De eerste proefzittingen starten in het tweede kwartaal van 2025. Videoconferentieruimtes, die al eerder in de EBI zijn gerealiseerd, hebben inmiddels al tientallen fysieke transporten voorkomen.
De positieve ervaringen van rechters maken de weg vrij voor vergelijkbare initiatieven. Zo bouwt het RVB aan een EBZ in het Justitieel Complex Vlissingen (JCV) en Lelystad; elk een eigen XL-zittingszaal voor maximaal 25 verdachten.