'Laat zien wat veiligheid oplevert'
Grote overheidsopdrachtgevers als het Rijksvastgoedbedrijf (RVB), ProRail en Rijkswaterstaat eisen vanaf 1 januari dat opdrachtnemers werk maken van een nieuwe veiligheidscultuur. Zo willen zij bouwongelukken voorkomen. 'Wij moeten de hand in eigen boezem steken', stelt Annemieke Bantema van de gemeente Amsterdam.
De Governance Code Veiligheid in de Bouw
De Governance Code Veiligheid in de Bouw maakt onderscheid tussen ondertekenaars en onderschrijvers. De ondertekenaars, onder meer het Rijksvastgoedbedrijf, stellen als opdrachtgever ViA (Veiligheid in Aanbesteding) verplicht voor alle opdrachtnemers vanaf 1 januari 2022. De gemeente Amsterdam is onderschrijver van de GCVB en daardoor in de rol van opdrachtgever niet verplicht om per 1 januari ViA toe te passen.
Annemieke Bantema is coördinator van het team Veiligheid bij het Ingenieursbureau van de gemeente Amsterdam, dat alle grote projecten zoals wegen, bruggen, kades en parkeerkelders uitvoert. Amsterdam is één van de vele grote opdrachtgevers die de Governance Code Veiligheid in de Bouw (GCVB) onderschrijft, een initiatief van overheid en markt.
Wéér een verplicht certificaat?
'Nee. Dit is echt iets anders dan de certificaten die we al verplichtstellen bij aanbestedingen. Het gaat niet om een checklist die je moet afvinken of je gereedschap of persoonlijke beschermingsmiddelen wel op orde zijn. Het gaat om gedrag en houding, om meer veiligheidsbewustzijn in de hele bouwketen. Iedereen moet zich bewust zijn van de risico’s en zich durven uitspreken, opdrachtnemers én opdrachtgevers.'
Wat betekent dat in de praktijk?
'Wij moeten ook de hand in eigen boezem steken. Is wat wij vragen wel maakbaar en haalbaar? In een stad als Amsterdam, met alle dynamiek die hier speelt en waar je op een postzegel moet werken, moet je eerlijk overleggen. Kan een aannemer dit werk veilig uitvoeren zonder dat hij zich in allerlei bochten moet wringen? Wij kunnen niet eisen: je mag nooit een straat afsluiten of er mag maar één meter ruimte rondom een bouwterrein zitten. We moeten ons bewust zijn van de problemen en meedenken over een veilige oplossing.'
Hoe doen jullie dat?
'Bij elk nieuw project zoeken we als team Veiligheid contact met onze collega’s van het Ingenieursbureau Amsterdam en plannen een gesprek. Wat gaan jullie doen, wat zijn de risico’s, hoe kunnen wij helpen? Dat leidt er nu al toe dat we meer betrokken worden bij de voorbereiding en ontwerpen: kijk eens mee naar dit bestek, hoe communiceren we dit, leggen we geen gekke vraag bij de aannemer neer? Wij hebben als team Veiligheid een helikopterview en brengen die actief naar de hele organisatie in plaats van dat mensen iets bij ons moeten komen halen.'
Wat houdt de governance code in?
'Zowel opdrachtgever als opdrachtnemer moeten vanaf 1 januari bij aanbestedingen en contracten voldoen aan de veiligheidseisen zoals ze in het convenant Veiligheid in Aanbesteden (ViA, red.) staan. Wij gaan een self-assessment doen en laten een onafhankelijke audit uitvoeren om te weten hoe wij er zelf en al onze projecten voorstaan.'
Gaat het ook meer kosten?
'Het kost misschien meer aan de voorkant. Maar een omvallende kraan of een project dat stil ligt omdat zaken niet goed zijn gecommuniceerd, kost óók geld. Het gaat bovendien om de veiligheid van mensen. Iedereen moet ’s avonds weer gezond thuis komen. Je moet je bewuster zijn van wat er kán gebeuren en samen kijken hoe je dat kunt voorkomen. Kijk bij de aannemer over z’n schouder mee. Niet alleen maar controlerend, maar ook: gáát het allemaal wel?'
Praat je ook met andere opdrachtgevers?
'Zeker. Ik stel het aan de orde in mijn gesprekken met collega’s van de drie andere grote steden. Wij willen graag het voorbeeld zijn en laten zien wat de meerwaarde is.'
'Iedereen moet er nú mee aan de slag'
Wat is die meerwaarde precies?
'Dat we het samen doen. We willen bijvoorbeeld het aanrijgevaar niet alleen in de gemeente Amsterdam reduceren, maar overal. Instructie, voorlichting, een meld-app; de impact is groter als je het samen doet.'
Welke rol heeft het Rijksvastgoedbedrijf?
'Het RVB heeft een voortrekkersrol. Storytelling is belangrijk: kom met verhalen over wat het bedrijven brengt en oplevert. Er zijn nog veel meer grote opdrachtgevers die stappen kunnen zetten. Laat als RVB zien wat de Governance Code hen kan brengen op het gebied van veiligheid, nodig jezelf uit en vertel erover. Stel het aan de orde in het Opdrachtgeversforum.'
Haalt Amsterdam 1 januari?
'We willen onze aannemers niet overvallen met deze verplichte certificering. Ons hele bestand krijgt een brief, waarin staat wat we van hen verwachten. Ik ga samen met een van onze directeuren het gesprek aan met mkb-bedrijven. Wij gaan de datum van 1 januari niet halen. Iedereen krijgt de tijd om zich te certificeren, maar moet daar dus wel nú mee aan de slag.'