Hoe toegankelijk zijn onze gebouwen?
Bijna niemand staat erbij stil: de toegankelijkheid van gebouwen voor doven. Vera van Dijk, senior bouwkundige, heeft er onderzoek naar gedaan en vertelt over haar ervaringen binnen het Rijksvastgoedbedrijf (RVB).
‘Onze gebouwen zijn, net als de samenleving, ingesteld op een gemiddelde. Een gemiddeld mens kan lopen, zien, horen enzovoort. Zodra je hier niet tussen past, val je buiten de boot. Het Rijksvastgoedbedrijf heeft een voorbeeldfunctie om voor iedereen een beter Nederland neer te zetten. Wij moeten juist denken aan de minderheden', zegt Van Dijk. Zij heeft haar afstudeeronderzoek gedaan naar gebouwtoegankelijkheid voor doven binnen het RVB. Zij is zelf doof en spreekt ook namens de groep doven, vanuit de belangenorganisatie Dovenschap, over gebouwtoegankelijkheid.
'Ik weet niet wanneer er gepraat wordt.'
Intercom met Whatsapp
Alledaagse dingen zijn vaak lastiger als je niet of minder kunt horen. 'Het begint eigenlijk al bij de binnenkomst van een gebouw. Je rijdt met de auto de garage binnen en er staat een intercom. Ik kan diegene aan de andere kant van de lijn niet horen en niet zien. Ik weet niet wanneer er gepraat wordt. Zo is het lastig communiceren. Daarbij komt nog dat niet alle doven kunnen spreken, wat de situatie nog verder compliceert', legt Van Dijk uit. 'Hier is een makkelijke en goedkope oplossing voor. Hang een sticker op met een 06-nummer of QR-code. Met dit nummer ben je dan voor doven bereikbaar via Whatsapp of SMS. Zo weet je dat een doof iemand naar binnen wil. Het is goed om te beseffen dat niet alleen dove mensen profiteren van zo’n aanpassing. Ook mensen met ouderdomsdoofheid of een gehoorbeperking hebben er baat bij.'
Geluidsalarm nutteloos
'In mijn afstudeeronderzoek heb ik afgewogen wat echt nodig is', zegt Van Dijk. 'Het is bijvoorbeeld fijn als de koffiehoek in de hoek staat en niet in het midden van de gang. Dan kan je beter zien wanneer er mensen aan komen lopen. Maar andere dingen kunnen van levensbelang zijn, zoals een BHV’er die weet hoe ik instructies moet krijgen tijdens een noodsituatie. Noodsituaties worden vaak alleen aangegeven via een geluidsalarm. Dat hoor ik niet. Als er mensen in de buurt zijn, kan ik meelopen. Maar als ik alleen ben, heb ik geen idee wat er aan de hand is. Ook vergt een brandalarm een andere reactie dan bijvoorbeeld een bom- of gasmelding. Nu is onderscheid maken onmogelijk.' De gemiddelde responstijd bij een brandalarm is drie tot vier minuten. Maar als het alarm alleen maar geluidsignalen afgeeft, leidt dit tot een hogere responstijd voor mensen met een gehoorbeperking. En de oplossing is zo simpel: voeg een lichtinstallatie toe aan het geluidsalarm. 'Alarmen hebben een levensreddende functie en moeten dus niet collega’s en bezoekers uitsluiten', aldus Van Dijk.
'In monumentale panden mogen we soms ook niks veranderen.'
Aanpassingen
Gebouwen toegankelijker maken, blijkt lastig in de praktijk. 'Het RVB beheert veel monumentale panden. Soms mogen we niks veranderen. Een trap heeft een monumentale status of een fundering is oud en heeft invloed op wat wel en niet verbouwd kan worden', legt Van Dijk uit. Een ander knelpunt is geld. 'Vaak is het budget voor toegankelijkheid nog een ondergeschoven kindje. Het heeft geen prioriteit bij het ontwikkelen, onderhouden en bouwen van gebouwen.'
En je moet goed bedenken voor wie je aanpassingen gaat maken, zegt Van Dijk. Als veel mensen met een beperking gebruik maken van het gebouw is de investering in aanpassingen al snel waardevol. Maar voor een incidentele bezoeker zijn er misschien goedkopere oplossingen te bedenken.
Aandacht genereren
Het is tijd voor verandering, vindt Van Dijk. 'Het is onwetendheid, geen onwil. Het is belangrijk dat wij als RVB aan iedereen denken. Haak elkaar daarom aan bij projecten, zo vergroot je je kennis en kun je met veel meer mensen rekening houden. Voor nu is mijn doel aandacht genereren voor het onderwerp zodat we dit met z’n allen kunnen veranderen.'