Verslag online informatiebijeenkomsten Binnenhofrenovatie, 17 mei 2021
Najaar 2021 is het zover: de renovatie van het 800 jaar oude Binnenhof gaat van start. Belangrijk cultureel erfgoed dat we moeten beschermen. De renovatie duurt zo’n 5,5 jaar. Bij de mensen die wonen, werken en dagelijks vertoeven rondom het Binnenhof leven er tal van vragen. Want, het bekent nogal wat zo’n renovatie. Het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) en de gemeente Den Haag organiseerden daarom op 17 mei 2021 twee online informatiebijeenkomsten voor de omgeving van het Binnenhof. De stand van zaken werd uitgelicht en er werden vragen beantwoord.
Ruim 100 deelnemers
Totaal namen ruim 100 omwonenden, winkeliers en vertegenwoordigers van horeca, belangenverenigingen en (culturele) instellingen online deel aan de bijeenkomsten. Tom Scholte, adviseur bij het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties was gespreksleider. Deelnemers konden via de chatfunctie live hun vragen stellen aan sprekers van het RVB en de gemeente Den Haag.
Het Kernteam Omgeving Binnenhof
Na een korte introductie vertelt Marieke van den Bosch over haar rol als omgevingsmanager bij het programma Binnenhof Renovatie: ‘Mensen kunnen bij mij terecht met vragen over hun zorgen en wensen. Die neem ik mee richting mijn RVB-collega’s of andere partijen waarmee ik contact heb.’ In de afgelopen jaren zijn veel ideeën verzameld. Deze worden besproken in het Kernteam Omgeving Binnenhof (KOB). Het KOB adviseert de gemeente Den Haag en het RVB over hoe de bezoekersaantallen in de binnenstad op peil te houden tijdens de renovatie. ’Dit is één van de afspraken – uit “het paarse boekje” - die in 2017 zijn gemaakt tussen betrokkenen in de directe omgeving van het Binnenhof, de gemeente en het RVB.
Parel van de stad
Saskia Bruines, wethouder Economie en coördinerend wethouder Binnenhof licht verder toe: ‘Het Binnenhof is de parel van de stad en van onze democratie. Een mooi opgeknapt Binnenhof met goede faciliteiten voor de gebruikers en bezoekers is van groot belang voor de economie van de stad. De renovatie is een grote ingreep met veel impact op de binnenstad. Daarom moeten we de directe omgeving zo goed mogelijk erbij betrekken en informeren. En mét elkaar kijken naar mogelijke oplossingen. Voor het vertrouwen is open communicatie belangrijk. De zorg van ondernemers en bewoners begrijp ik.’
De gemeente is in gesprek met het RVB om te borgen dat er een helder meldpunt komt voor eventuele vragen, klachten of schade. Daarnaast is goede programmering nodig om het gebied aantrekkelijk te houden voor bewoners, bezoekers en gebruikers. Afgelopen jaren is al veel geïnvesteerd in de binnenstad. Bruines: ‘Het is verder van belang het tempo vast te houden, zodat de renovatie echt 5,5 jaar duurt.’
Samenwerking en afstemming
Marc Unger, als programmadirecteur, eindverantwoordelijk voor het renovatieproject bij het Rijksvastgoedbedrijf, blikt terug en kijkt vooruit. ‘Naar mate de renovatie dichterbij komt, gaan we actiever communiceren, samen met de gemeente en de uitvoerende partijen. Deze operatie kunnen we alleen goed doen in samenwerking en afstemming met de Binnenhofgebruikers, de gemeente, instellingen, omwonenden en ondernemers in de omgeving van het Binnenhof. Mensen vragen vaak: waarom is die renovatie nodig? Het Binnenhof is 800 jaar cultureel erfgoed. Daar moeten we goed voor zorgen. Het koesteren, zodat ook de generaties na ons ervan gebruik kunnen blijven maken en genieten. Het is nu noodzakelijk om onder andere bouwkundige gebreken te herstellen, technische installaties te vervangen, asbest te saneren en de brandveiligheid structureel te garanderen. Als er nu brand uitbreekt is het monument vrijwel zeker verloren.
Niet restaureren
Het Binnenhof biedt onderdak aan de Raad van State, het ministerie van Algemene Zaken, de Eerste en Tweede Kamer. De tijdelijke huisvestingen - waar deze gebruikers vanaf de zomer naartoe verhuizen - is vrijwel gereed.
Al in 2015 is besloten de renovatie in één keer te doen, niet gefaseerd. Dit is omdat de Binnenhofgebouwen met elkaar zijn verweven. Soms is er weleens een misverstand over het werk aan de Binnenhofgebouwen. Maar, we gaan renoveren. Niet restaureren; dat is te veelomvattend en kostbaar. De opdracht van het kabinet is: een renovatie zo sober en doelmatig mogelijk.’
Een gracht
Begin mei informeerde wethouder Bruines de Haagse gemeenteraad over de bouw van een gracht langs het Binnenhof. Via de chat komt de vraag binnen: waarom een gracht? Unger: ‘In het renovatieplan is een nieuwe gracht opgenomen aansluitend op de Hofvijver. De gracht dient als veiligheidselement en is nodig om de kelders te kunnen gebruiken als werkruimte. Het levert daar daglicht op. Ook past de gracht in de visie van de gemeente om een deel van de gracht te herstellen waar hij ooit lag.’
Noodzakelijke onderzoeken
Unger meldt verder dat ter voorbereiding van de renovatie veel noodzakelijke onderzoeken zijn gedaan. Zoals naar de historie van de panden (bouwhistorische onderzoeken); informatie die relevant is voor het ontwerp van elk complexdeel. Ook is onderzocht hoe de stikstofuitstoot tijdens het bouwproces is te reduceren. En hoe te voldoen aan milieueisen voor de flora en fauna. Zo zijn er bijvoorbeeld tijdelijke vleermuisverblijven aangebracht op en rond het Binnenhof. Voorjaar 2021 zijn er ook proefsleuven gemaakt om de infrastructuur aan kabels en leidingen onder het Binnenhof te onderzoeken. Unger: ‘Een groot deel van de kabels en leidingen moet omgeleid. Daarnaast krijgt het Binnenhof zijn eigen netwerk warmte- en koudeopslag. In de toekomst wordt die ook aangesloten op het netwerk van Energierijk Den Haag.’
Bouwroutes
Voor het bouwverkeer zijn drie routes met de gemeente Den Haag afgestemd:
- De voorkeursroute (blauw) = de hoofdroute aan het Buitenhof en de Plaats.
- Alternatieve route (paars) = via het Spui, langs de Stadhouderspoort en de Hofpoort. Deze is van toepassing als er bijvoorbeeld werkzaamheden zijn bij de voorkeursroute.
- Alternatieve route (geel) = via de Lange Houtstraat, het Plein en de Vijverberg. Dit is voor situaties wanneer aan die zijde materialen geleverd of afgevoerd kunnen worden.
Bereikbaarheid
Unger laat zien dat de plannen op dit moment niet uitgaan van pontons op de Hofvijver om bouwmaterialen op te slaan. ‘Voor werk aan gevels en daken aan de vijverzijde maken we uiteraard wel gebruik van pontons, om zo de veiligheid en toegankelijkheid van de bouwvakkers te borgen. Voetgangers en fietsers kunnen tijdens de bouwperiode vanaf eind 2022 altijd - via de Lange Poten en de Vijverberg - doorgang vinden van en naar het centrum. We vinden het belangrijk dat de Binnenhofomgeving ook tijdens de renovatie schoon, veilig en bereikbaar blijft. En dat het aantal binnenstadbezoekers op peil blijft. Ondernemers willen uiteraard weten hoe het zit met de bereikbaarheid van hun pand. We voorzien geen structurele barricades dat winkels onbereikbaar zijn.’ Tussendoor komt een chatvraag binnen: Of winkeliers/omwonenden een compensatie krijgen als de ruiten/gevels vanwege bouwstof extra gereinigd moeten worden, bijvoorbeeld bij gevelwerkzaamheden in de Lange Poten. Unger: ‘Als inderdaad door gevelwerkzaamheden vervuiling optreedt door bouwstof, dan reinigen wij de ruiten.’
Werktijden
In de praktijk zijn de werkzaamheden veelal op gewone werkdagen. Wettelijk zijn bouwwerkzaamheden toegestaan van 7.00 en 19.00 uur, ook op zaterdag mocht dat nodig zijn. Materialen worden pas als het er nodig is op de bouwplaats aangevoerd en opgeslagen, of afgevoerd. Unger: ‘Zo voorkomen we nodeloze vervoersbewegingen. Voor grote opslag wordt een “bouwHub”, een opslagplek elders in de stad ingericht.’
Omgevingsvergunningen
Voor de renovatie van de Eerste Kamer en Raad van State zijn omgevingsvergunningen aangevraagd. (Na deze informatiebijeenkomst is ook voor de Tweede Kamer een omgevingsvergunning aangevraagd, red.). Een omgevingsvergunning heeft onder andere betrekking op de monumentale waarden van het pand en de impact van het werk op het milieu. Er volgt nog een vergunningaanvraag voor de energievoorziening van het Binnenhof. Bij het Den Haag Informatiecentrum zijn aangevraagde vergunningen op afspraak in te zien.
Gedeeltelijke bouwschutting
Unger: ‘De planning is dat de Eerste en de Tweede Kamer, en de Raad van State deze zomer verhuizen. Na Prinsjesdag 2021 komt er een gedeeltelijke bouwschutting om het Binnenhof en starten de renovatiewerkzaamheden, waaronder sloopwerk en asbestsanering. Hierover maakten wij in het zogenoemde Bereikbaarheid, Veiligheid en Communicatieplan (BVC-plan) afspraken met de gemeente. Ook komt er een bezoekerscentrum over de Binnenhofrenovatie en een meldpunt voor vragen, klachten of suggesties tijdens de bouwwerkzaamheden. En er wordt gestart met het bouwen van een uitzichtpunt waar vandaan je een kijkje op de bouwplaats hebt.’
Buitenruimten
Albert Koolma, stadsadviseur buitenruimte bij de gemeente Den Haag schuift aan en vertelt dat archeologen meekijken bij het onderzoek in de proefsleuven naar de infrastructuur van kabels en leidingen, voor het geval er archeologische vondsten zijn. ‘Om de gracht aan de Hofvijver te kunnen maken, moet ondergronds veel gebeuren. Zoals kabels en leidingen vervangen en omleiden. En wat de binnenstad betreft, die wil de gemeente meer biodivers en groen maken, ook het Binnenhof. Het is tevens een goed moment om de buitenruimte aan de Lange Poten, de Hofplaats en het Plein aan te pakken; meer levendig en met minder auto’s en fietsen. De biologische markt verhuist naar een andere plek in de binnenstad.'
Aantrekkelijke binnenstad
Peter Stokman, beleidsadviseur economie en toerisme bij de gemeente Den Haag vult aan: ‘In 2017 zijn er afspraken gemaakt met het RVB voor een aantrekkelijke binnenstad tijdens de renovatie. Om Den Haag te promoten als toeristische bestemming is het Binnenhof een belangrijke trekpleister. 61% van de bezoekers in Den Haag komt naar het Binnenhof, blijkt uit onderzoek. Ik zit zelf in het adviesorgaan KOB, dat meedenkt over de programmering om het Binnenhof de komende jaren aantrekkelijk te houden. Bij een renovatie voor 5,5 jaar moeten we ook nadenken over de lange termijn tot 2030. Voor 2021 en 2022 investeert de gemeente in totaal 4,75 miljoen euro om de binnenstad aantrekkelijker te maken en de bezoekerseconomie weer op het oude niveau te krijgen. Een belangrijk deel van die investeringen (vanuit het zogenoemde sociaaleconomisch herstelplan) draagt bij aan het op peil houden van bezoekersstromen rond het Binnenhof, zoals:
- Een uitgebreid winterprogramma
- Aantrekkelijke verlichting van panden in het Museumkwartier
- Het internationaal op de kaart zetten van het Museumkwartier
- Het tegengaan van leegstand in de Binnenstad
Doorlopend marketing
Daarnaast is doorlopend marketing nodig om bezoekers te informeren wat er te doen is in het gebied en dat het toegankelijk blijft tijdens de renovatie. Ook wordt een programmeur ingezet om ideeën op te halen en voor te leggen aan het KOB: welke initiatieven zijn haalbaar en hebben het meeste effect? Voor de uitvoering van die ideeën komt er een programmeringsfonds. Verder worden er rondleidingen verzorgd bij eventuele archeologische vondsten op en rond het Binnenhof.’
Uitkijkplatform
Omgevingsmanager renovatie Binnenhof, Van den Bosch vult aan: ‘Een jong ontwerpbureau kreeg via het College van rijksadviseurs, na een competitie, een opdracht. Dit leidde tot een fraai voorstel voor een uitkijkplatform met uitzicht op het Binnenhof tijdens de renovatie. Je kunt er met een trap omhoog, of met een lift voor diegene die slecht ter been is, en vanaf het dak over het Binnenhof, de bouwplaats en de stad uit kijken. Het KOB omarmde het idee. Met de aannemer en het ontwerpbureau bepalen we verder hoe dit is te realiseren.’
Omgevingsoverleg Binnenhof Renovatie
Van den Bosch vertelt tot slot over de communicatie met de directe omgeving van het Binnenhof. ‘Naast het KOB is het Omgevingsoverleg Binnenhof Renovatie (OBR) een nuttige klankbordgroep. Zij bespreken vooral de bereikbaarheid en leefbaarheid van de Binnenhofomgeving. Zelf ben ik aanwezig bij overleggen van bijvoorbeeld het Overkoepelend Overleg Pleinkwartier en Binnenstad in Bedrijf en heb ik contact met diverse bewonersverenigingen. Daar hoor ik wat er aan zorgen leeft. Ik ben de schakel vanuit het RVB tussen al die organen en vind het belangrijk dat we de verschillende belangen op tafel krijgen. Om al die meningen te peilen wordt nu een omgevingsonderzoek uitgevoerd dat de komende jaren regelmatig wordt herhaald. De resultaten gebruiken we om in te spelen op de informatiebehoefte. De C-paragraaf van het BVC-plan beschrijft enkele communicatiemiddelen die we tijdens de uitvoering willen inzetten, zoals een website en een centraal meldpunt met telefoonnummer dat dag en nacht beschikbaar is. Dit wordt nu uitgewerkt samen met de omgevingsmanager van Heijmans, die als coördinerend aannemer het aanspreekpunt voor de omgeving wordt. Ook is een participatieplan in de maak om te kijken op welke onderdelen we de omgeving verder kunnen betrekken. Zoals bijvoorbeeld bij het archeologisch onderzoek’.
Terugkijken?
Via onderstaande links zijn de online informatiebijeenkomsten terug te zien.