Lessen van Kantoor Vol Afval

In Kantoor Vol Afval (KaVA) renoveerden partijen  een verouderd defensiekantoorgebouw op voormalig marinevliegkamp Valkenburg in Katwijk met bijna alleen maar hergebruikte materialen. Zo onderzochten we samen hoe we maximaal resultaat kunnen halen en kennis kunnen ontwikkelen. We delen een kleine 20 lessen, verdeeld over 6 thema’s.

Videospeler
00:00
00:00
00:00
Gebruik pijl omhoog/omlaag om het volume te verhogen/verlagen.

De partijen die samenwerkten aan Kantoor Vol Afval en hun rollen staan onderaan deze pagina. Samen formuleerden we de lessen op deze pagina.

Starten: Aanbesteden met kaders

Circulair bouwen kent meerdere kanten, waar in hergebruik van bouwmaterialen nog een wereld te winnen is. Duidelijke kaders bij hergebruik zijn belangrijk voor opdrachtgever en opdrachtnemer, voor het milieu en een aantrekkelijk gebouw. Met focus en een productbenadering legden we de basis voor haalbare, creatieve en schaalbare oplossingen.

Het Kantoor Vol Afval had 5 opeenvolgende stappen waarin producten en materialen gekozen moesten worden: Behoud, Hergebruik, Hergebruik elders, Biobased, Recyclen
Beeld: RVB/DPI

Uitleg van de nummers in de afbeelding

1. Behoud

Beoordeel eerst de mogelijkheden van de bestaande materialen. Maak concreet welke materialen behouden worden en voorkom daardoor onnodig materiaalgebruik.

2. Hergebruik

Gebruik dan materialen uit de directe omgeving. Inventariseer de materialen uit opslaglocaties in de directe omgeving en opwaardeer die waar nodig.

3. Hergebruik elders

Vergroot daarna het zoekgebied en selecteer hergebruikte materialen uit donorgebouwen en marktplaatsen. Zet hiervoor het netwerk van het team in en breid die waar nodig uit.

5. Recyclen

Nieuw materiaal is de laatste optie. Toon eerst aan dat behoud, hergebruik en biobased niet mogelijk is en koop daarna pas conventionele producten in.

4. Biobased

In de RVB Routekaart verduurzamen is de stap 'Hergebruik en/of biobased'. Omdat bij KaVA de focus lag op 'hergebruik', volgden biobased oplossingen ná stap 1, 2 en 3.

Proces: Open en adaptief

Hergebruik bij renovatie kan alleen als materialen beschikbaar en bewerkbaar zijn. Of het nu gaat om bouwfysica, installatietechniek of esthetiek. Kansen creëren voor hergebruik is noodzakelijk. Dit vraagt om een adaptief (aanpasbaar) ontwerpproces, goede afweging van eisen en een wendbare uitvoering.

Samenwerken: Veelzijdig in expertise, samen één ambitie

Bouwen met hergebruikte materialen betekent onbekende factoren en risico's. Daarom is veel afstemmen belangrijk. Als je duidelijk communiceert over doelen en werkwijzen, kun je risico’s delen en beheersen. Gezamenlijk succes bereik je als je ruimte maakt voor nieuwe taken en samenwerking.

Ontwerpen: de combinatie nieuw met oud vormgeven

Circulair renoveren betekent dat ontwerpers kritisch moeten kijken naar beschikbare materialen, dit waarderen, en vervolgens vormgeven met kennis en inventiviteit. Belangrijk is dat het gebouw één geheel wordt met de eigen hergebruikte én donormaterialen. Hiervoor is een collageachtige manier van ontwerpen nodig.

Bouwen: een andere volgorde

Werken met hergebruikte en donormaterialen betekent een andere bouwvolgorde en begint met oogsten en demonteren. Vooruitdenken terwijl je demonteert is belangrijk. Reassemblage op de bouwplaats vereist intensieve werkvoorbereiding en nieuwe aanpakken. Op de bouwplaats is vakmanschap cruciaal om onverwachte problemen creatief op te lossen.

Prestaties: Het besef van waarde

Circulair bouwen met maximaal hergebruik zoals in KaVA is niet per definitie duurder, vermindert CO2-uitstoot en voldoet aan de kwaliteitsnormen. Het vraagt een nieuwe waardering van prestaties. KaVA toont aan dat renoveren met hergebruik kan én ruimschoots bijdraagt aan de CO2-doelen van het Parijsakkoord.

Samenwerkende partijen

In Kantoor Vol Afval werkten verschillende partijen samen. Samen formuleerden we de lessen op deze pagina.

Beeld: EU
Het project Kantoor Vol Afval is medegefinancierd door de Europese Unie