Wat is goedkoper: elektrisch of diesel?
Lichte elektrische bouwmachines zijn nu al goedkoper dan ronkende dieselvarianten. Een van de verrassende uitkomsten van een RVB-onderzoek naar de total cost of ownership van bouwmachines. ‘Mensen zien vooral veel beren op de weg bij schoon en emissieloos bouwen’, zegt Tessa Nauta.
De directe aanleiding voor het onderzoek was een artikel in NRC Handelsblad over een grote elektrische boor- en heimachine die bouwbedrijf BAM had aangeschaft. Een machine van 100.000 kilo met een accu van 1,2 megawattuur. Ruwweg het vermogen van 20 Tesla’s, aldus NRC. De prijs van de machine wilde BAM niet bekendmaken. Maar volgens het bouwbedrijf was het lonend om over te stappen van diesel naar elektriciteit.
Dat zelfs een heimachine met een accu uiteindelijk goedkoper is dan één met een dieselmotor zette het programmateam Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB) van het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) aan het denken. Zou het mogelijk zijn inzicht te krijgen in de kosten van elektrische bouwmaterieel? En hoeveel duurder of goedkoper zijn elektrische machines gedurende 10 of 20 jaar? Trainee Tessa Nauta ging aan de slag met de total cost of ownership van machines. Dit begrip houdt in dat je niet alleen kijkt naar de aanschafprijs van een machine, maar ook naar levensduur, onderhoud, reparaties en gebruikskosten.
Waarom is total cost of ownership belangrijk?
‘Het laat genuanceerd zien wat de totale kosten van een machine zijn. Je zou het kunnen vergelijken met de aanschaf van kleding. Het is verleidelijk om iets goedkoops aan te schaffen, maar het kan ook lonen om kleding van betere kwaliteit te kiezen. Duurdere kleding is dan uiteindelijk goedkoper omdat die langer meegaat en zo het milieu minder belast. Dus het gaat niet alleen over de aanschafkosten, maar alles wat erbij komt kijken. Je kijkt eigenlijk naar de hele levenscyclus. Dat gaat over de kosten in euro’s. Maar je kunt ook verder kijken naar milieu-impact: emissies van stikstof, CO2 en fijnstof. Geluidsoverlast speelt ook een rol. Dieselmachines maken veel herrie en we weten uit onderzoek dat naast fijnstof ook lawaai negatieve gevolgen heeft voor de gezondheid.’
Rekenmodellen
Om te berekenen wat de kosten zijn heeft Nauta gebruikgemaakt van rekenmodellen van TNO en Decisio. Daar heeft ze gegevens ingevoerd over aanschafprijs, energie (stroom en diesel), onderhoudskosten, levensduur (10 jaar bij licht en middel, 20 jaar bij zwaar) en de restwaarde. Ze heeft de kosten van drie machines doorgerekend: een verreiker (licht) die materialen tilt en verplaatst, een graafmachine (middel) en een kraan (zwaar).
Wordt zwaar elektrisch materieel ook goedkoper?
‘Je hebt meer vermogen nodig en daarvoor ben je afhankelijk van een hele grote accu die zwaar werk kan uitvoeren. En zo’n accu is kostbaar. Het is moeilijk te voorspellen of die accu’s flink in prijs zullen dalen. En er spelen meer dingen. In de winter kan een accu veel minder lang vermogen leveren dan in de zomer. Wanneer moet je zo’n grote accu dan weer opladen en hoe lang duurt dat? En dan hebben we het nog niet eens over netcongestie.'
Hoe denken bedrijven over investeren in elektrisch materieel?
‘Marktpartijen die ik heb gesproken, waren over het algemeen positief. Ze zien dat elektrificeren de toekomst is, ook vanwege wet- en regelgeving. Denk aan de regels voor de stikstofuitstoot bij Natura 2000-gebieden. Het Rijksvastgoedbedrijf kan daar een rol in spelen door blijvend opdrachten emissieloos te laten uitvoeren. Dan durf je als bedrijf hierin te investeren.’
Verreiker (licht): elektrisch is 30 procent goedkoper
Bij licht materieel speelt de aanschafprijs een minder grote rol. Elektrisch is weliswaar duurder, maar het prijsverschil valt mee. En de energiekosten per draaiuur zijn veel lager. De verreiker met een accu is daardoor veel minder duur dan de dieselvariant. Na 10 jaar komen de kosten uit op 183.160 euro. De tegenhanger op diesel heeft dan al 263.650 euro gekost.
Graafmachine (middel): elektrisch is ruim 18 procent duurder
De elektrische variant is veel duurder: 826.600 euro tegenover 698.200 euro voor de dieselmachine. Het gebruikte rekenmodel gaat uit van een levensduur van 10 jaar. Maar een graafmachine heeft in de praktijk vaak een langere levensduur. En dan zou het verschil kleiner worden, stelt Nauta. ‘De onderhouds- en energiekosten zijn dan lager.’ De berekening blijft afhankelijk van welk materieel je als voorbeeld neemt. Hier is de graafmachine duurder, maar dat geldt niet voor al het middelgroot materieel.
Kraan (zwaar): elektrisch is bijna 7 procent duurder
Nauta heeft hier gerekend met 20 jaar. Dan kost een elektrische kraan 6.390.000 euro. Een dieselkraan komt op 5.991.200 euro. ‘Groot en zwaar materieel is duurder om te elektrificeren’, legt Nauta uit. De reusachtige accu is kostbaar. Een elektrisch kraan kost 2,75 miljoen. Een dieselkraan kost ‘maar’ 1,65 miljoen euro.