Terreinbeheerder Irene Oerlemans: ‘Dit zijn m’n natuurlijke grasmaaiers’
Geen gerammel van maaimachines op militair oefenterrein Joost Dourleinkazerne op Texel. Maar, geblèr. ‘Dit zijn m’n natuurlijke grasmaaiers’, grapt terreinbeheerder Irene Oerlemans. Ze wijst naar de kudde met 30 Drentse heideschapen en 20 Schoonebeeker schapen van schaapherder Daphne Hogeweg.
Lichte Pootjes
De Drentse heideschapen - klein met ronde horens - eten vooral van de grond. Hierdoor ontstaan open duinen. Hogeweg, met wie het Rijksvastgoedbedrijf (RVB) een contract heeft: ‘Ze maken trouwens geen duinen kapot, omdat ze lichte pootjes hebben. Het favoriete maaltje van de zwaardere Schoonebeeker schapen? Dat zijn ruige planten, zoals bramenstruiken. Op regenachtige dagen eten ze graag droge planten, zoals rendiermos, droog helmgras of bramen. En op zonnige dagen hebben ze meer voorkeur voor grassen.’
Gevarieerde plantensoorten
Door de begrazing van die dominante grassoorten kunnen meer gevarieerde plantensoorten ontstaan. En begrazing in plaats van maaien heeft voor het dierenrijk het voordeel dat er meer structuurvariatie ontstaat in de begroeiing.
Natura 2000-gebied
De natuur die het RVB op Texel beheert is Natura 2000-gebied, wat vraagt om het in stand houden van de bijzondere vegetatie. In een 16 hectare groot duingebied bij de Mokbaai gebeurt dit op natuurlijke wijze met schapen. Zij grazen hier ’s winters drie maanden. Oerlemans: ‘Texelse schapen die onder andere gefokt worden voor vleesproductie zijn hiervoor minder geschikt, omdat die meer eiwitrijk gras nodig hebben. Drentse schapen grazen juist goed op schrale duingrond.’ Hen bijvoeren en daarmee de “arme” plantengroei verrijken, is uit den boze. Oerlemans: ‘We moeten juist de bijzondere planten zien te behouden.’
Biodiversiteit
Kenmerkend voor de omgeving van de Mokbaai zijn de droge graslanden met aan de ene kant korstmossen en aan de andere kant eenjarige vaatplanten, zoals zeldzame klaversoorten. Deze planten dreigen te verdwijnen door opkomst van planten als de zandzegge en het duinroosje. Aangetoond is dat begrazing positief bijdraagt aan de biodiversiteit en de natuurwaarden in het gebied. Dit concluderen RVB-ecologen, na onderzoek. Zij adviseren om de zoveel tijd de terreinbeheerders.
Winterbegrazing
Winterbegrazing is een ideale uitkomst. Half maart stopt de begrazing. Want dan start het broedseizoen. Vlak voor het eind van het winterseizoen helpt Oerlemans vandaag mee de schapen naar een veldje verder te verplaatsen. ‘Dat is best nog zwaar op een regenachtige dag’, zegt ze. Terwijl de schaapherder en terreinbeheerder de gaashekwerken verplaatsen, geleiden de twee herdershonden - border collies Ewan en Silke - de kudde schapen naar de juiste plek. Hogeweg bezoekt de schapen elke dag, om te checken of ze nog genoeg te eten hebben en of het nodig is ze te verplaatsen.
Aanbesteding
In 2021 was de enkelvoudig onderhandse (1 op 1) aanbesteding voor de schapenbegrazing voor vier jaar op Texel. Daarna is de opdracht aan schaapherder Hogeweg gegund. Doordat de begroting (ruim) onder het normbedrag van €33.000,- lag, mocht er 1 op 1 gegund worden.
Video schapen
Schaapherder Hogeweg aan het werk met haar kudde Drentse en Schoonebeeker schapen en herdershonden in het natuurgebied van de Joost Dourleinkazerne aan de Mokbaai op Texel.
(Een kudde schapen klimt een heuvel op in een duingebied en rent aan de andere kant weer naar beneden. Een hond zorgt ervoor dat de witte en zwarte schapen bij elkaar blijven.)
VREDIGE MUZIEK
VROUWENSTEM: Het is oké.
(Het Nederlandse wapenschild met daarnaast: Rijksvastgoedbedrijf. Ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. Het beeld wordt mosgroen met wit. Beeldtekst: Natuurlijke grasmaaiers. Drentse en Schoonebeeker schapen op Texel. .])
DE VREDIGE MUZIEK SPEELT VERDER
Schapenbegrazing DefensieterreinenOefeningen van Defensie staan de schapenbegrazing in het natuurgebied niet in de weg, omdat de militaire oefeningen op een andere plek zijn. Naast het militaire oefenterrein op Texel grazen er op meerdere Defensielocaties schapen en ander vee. Terreinbeheerder Gerald Kragt beheert de militaire schiet- en oefenterreinen rondom Havelte en Assen. ‘In Havelte laten we bijvoorbeeld zo’n 130 dagen per jaar een schaapherder met een Holtinger schaapskudde van 400 schapen, een zeldzaam huisdierras, de hei op gaan met zijn herdershonden voor een “gescheperde begrazing”. De schapen grazen dan in een bepaalde periode op een afgezet stuk grond.’ Jaarrond grazenEn in het duingebied van munitiecomplex De Kom grazen al zo’n 20 jaar schapen. Nu zo’n 25 stuks Drentse heideschapen. Die eten wat hardere planten. Soay-schapen zijn niet geschikt voor de duingrond, omdat hun gebit ervan slijt. Zij eten meer gras. Terreinbeheerder Erik Evers: ‘De schapen kunnen hier het hele jaar door grazen, omdat de kans op verstoring van broedvogels minimaal is.’ GezondheidPer kwartaal komt een rapport uit over de gezondheid van de schapen. En halfjaarlijks overlegt het RVB met duinwaterbedrijf Dunea, eigenaar van de schapen. Evers: ‘We stellen hen ook eisen. Zoals geen medicatie voor de schapen, want de uitwerpselen met medicijnresten zijn niet goed voor de natuur.’ Doel van het begrazen in het gebied: zorgen dat grassoorten andere gewassen niet gaan overheersen, maar behouden blijven. Dat is de winst. En: geen verstorende werkzaamheden door grasmaaiers. Dit is milieuvriendelijker.’ |
