Routekaartkeuzes: ‘waterbuffer of een groen dak?’
Tom van de Voort van Royal HaskoningDHV werkt al met de Routekaart Verduurzamen van het Rijksvastgoedbedrijf (RVB). Bijvoorbeeld bij het vertalen van de routekaart naar criteria voor maatschappelijk verantwoord inkopen. ‘Voor een circulaire maatschappij heb je pioniers nodig.’
Wat is maatschappelijk verantwoord inkopen?
‘Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI) betekent dat overheden en andere opdrachtgevers kijken naar de effecten van de inkoop van producten of diensten op het milieu en de sociale kanten. Met de MVI-criteria hebben inkopende organisaties een overzicht van wat ze moeten uitvragen of uitvoeren. We zijn al sinds 2017 betrokken bij de criteria. We willen een rol spelen in de verduurzaming en met het delen van onze kennis, kunnen we de impact vergroten en een kwaliteitsslag maken. In opdracht van Rijkswaterstaat ontwikkelen en onderhouden we de MVI-criteria. We hebben gekeken hoe je de Routekaart Verduurzamen van het RVB kunt vertalen naar criteria voor maatschappelijk verantwoord inkopen en tegelijk kan gebruiken om de criteria te verbeteren. Met de Routekaart Verduurzamen geeft het RVB aan hoe het bij het bouwen, onderhouden en slopen van vastgoed de duurzaamheidsdoelen wil bereiken. Wat dat bijvoorbeeld betekent voor milieubewust inkopen is daar onderdeel van.’
Hoe vertaal je die criteria naar de praktijk?
‘Het is niet alleen prettig en logisch dat de MVI-criteria aansluiten bij de routekaart, het is voor de markt ook nodig om onduidelijkheid en dubbel werk te voorkomen. En soms zijn eisen conflicterend: wil je een waterbuffer of een groen dak op een gebouw? Dan betekent dit dat je constructie steviger moet zijn en je dus meer materialen nodig hebt. Wil je zonnepanelen? Dan kost dat energie om ze te produceren. De routekaart helpt de markt om te ontwikkelen en om keuzes te maken. En door eisen te stellen, wordt de markt uitgedaagd om met oplossingen te komen en zich voor te bereiden op de toekomst. Het is een pioniersfunctie om eisen en kwaliteiten op te stellen. Uiteindelijk moeten we naar een volledig circulaire maatschappij, daar heb je pioniers voor nodig. Het is leuk en uitdagend om daar als adviseur bij betrokken te zijn.’
Zeg je dat het RVB ook een pionier is?
‘Ja, het is belangrijk dat de overheid haar rol pakt en de kar trekt. Ik sta helemaal achter de routekaart, maar je moet daardoor wel meer nadenken en steeds nieuwe oplossingen zoeken. Het is niet business als usual. Bij energiebesparing is er bijvoorbeeld al veel kennis. En energiezuinig bouwen kan je terugverdienen en dat kun je makkelijk berekenen. Maar de routekaart vraagt om extra inspanningen en kosten. Het uitputten van de aarde heeft meestal geen directe financiële gevolgen. Toepassingen moet je verplichten of goedkoper maken om ze breed gedragen te krijgen. Daar heeft de overheid de mogelijkheid om keuzes te sturen. Het gebruik van materialen om de natuur te beschermen, zoals biobased materialen, is bijvoorbeeld nog niet zo ver.’
Heb je de routekaart in de praktijk gebruikt?
‘We hebben een schetsontwerp van een 76 meter hoog gebouw van het RVB in Den Haag getoetst aan eisen uit de routekaart en adviezen gegeven als er conflicten leken te ontstaan. Bijvoorbeeld door de breedte van de ramen iets smaller te ontwerpen, kregen de zonnepanelen die ertussen moesten komen meer ruimte. Dan kun je de vaste maten gebruiken die in de markt beschikbaar zijn. Waarbij er ook nog genoeg daglicht naar binnen komt. Met een simulatie hebben we gekeken waar de zon zou invallen en waar de zonnepanelen dus het beste geplaatst konden worden. We hebben daarbij ook de omgeving, zoals de omliggende gebouwen, meegenomen. Je moet verder kijken dan alleen de wettelijke kaders. Mijn ambitie en advies is om zoveel mogelijk naar de werkelijkheid te kijken. Regels en kaders heb je nodig, maar je moet vooral plannen maken die in de werkelijkheid kloppen.’
Heb je tips voor het RVB?
‘We werken soms samen en toch apart. Je moet tijd investeren om goed op de hoogte te zijn waar iedereen mee bezig is. Afstemmen kost tijd en dus ook geld. Zorg dat je informatie opslaat en deelt. Iedereen moet weten waar we met elkaar mee bezig zijn, zonder de hele week in vergaderingen te zitten. De eerste projecten met de routekaart zijn nog in de ontwerpfase en nog niet in de uitvoering. Het is heel interessant om te zien hoe dat zich ontwikkelt. Het RVB vraagt met de Routekaart Verduurzamen: “Ga aan de slag en doe ervaring op.” Dat is goed, zeker voor de bouw die van oorsprong vrij traditioneel is en niet zo risiconemend. Ik denk dat je de routekaart in fases moet invoeren. Bijvoorbeeld met eisen die in de loop van de jaren strenger worden. Je moet je steeds afvragen: moeten eisen strenger of moet je ruimte geven om dingen van de grond te krijgen? Het is de rol van de overheid om de markt zo goed mogelijk te informeren met een volledig circulaire economie als stip aan de horizon, maar ook het pad daarheen. De Routekaart Verduurzamen van het RVB is een voorbeeld om de markt te laten zien dat dit kan.’
---
Routekaart Verduurzamen
Het Rijksvastgoedbedrijf draagt bij aan een duurzamer Nederland. De routekaart vormt de basis voor hoe wij dit aanpakken bij Rijks- en Defensievastgoed. We maken daarbij maximaal gebruik van natuurlijke momenten en minimaliseren zelfstandige momenten. We richten ons op de einddoelen voor 2050. Bekijk de Routekaart Gebouwaanpak verduurzamen vastgoed.